De juridische positie van zzp’ers verduidelijken en schijnzelfstandigheid tegengaan, dat waren destijds de belangrijkste redenen voor de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) die sinds januari 2025 weer gehandhaafd wordt. Deze wet, die overigens al bestaat sinds 2016, is er gekomen omdat freelancers soms blijken te werken als medewerkers in loondienst, zonder de bijbehorende rechten of plichten.
De communicatie rondom de aangekondigde handhaving per 2025 heeft geleid tot onrust op de arbeidsmarkt. Hoewel later duidelijk gecommuniceerd werd dat 2025 een overgangsjaar is, zonder het opleggen van vergrijpboetes (wel naheffingsaanslagen), is het toch handig om helderheid te hebben over de DBA-wetgeving. Met dit artikel navigeer je snel door relevante informatie, waarmee je gemakkelijk beoordeelt of jouw arbeidsrelaties aan de regels voldoen. Struikelen over de Wet DBA is namelijk helemaal niet nodig, er zijn goede oplossingen. Lees je mee?
Wat is de Wet DBA?
Wat houdt de Wet DBA in voor zelfstandig professionals en opdrachtgevers? De Wet DBA vervangt sinds 2016 de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR), die voorheen de inzet van ZZP-ers reguleerde. De wet helpt freelancers en opdrachtgevers om arbeidsrelaties te verduidelijken. De overheid wil hiermee voorkomen dat zelfstandig professionals worden ingehuurd onder omstandigheden die eigenlijk bij een arbeidscontract in loondienst horen, terwijl ze dan geen arbeidsrechten of sociale zekerheden hebben (zoals WW, ZW en pensioenopbouw). Belastingen en sociale premies worden op deze manier misgelopen.
Schijnzelfstandigheid tegengaan
Als de overheid door schijnzelfstandigheid minder belastinggeld ontvangt, leidt het er mogelijk toe dat het socialezekerheidsstelsel minder bescherming kan bieden aan kwetsbare werkenden. Maar ook ontstaat er oneerlijke concurrentie ten opzichte van werkgevers die wel belastingen en premies afdragen. En eveneens maakt het zzp’ers kwetsbaar voor inkomensverlies door werkverlies of ziekte.
Met de richtlijnen uit de Wet DBA zijn freelancers en opdrachtgevers in staat om te beoordelen of de arbeidsrelatie aan de regels voldoet. De wet legt de verantwoordelijkheid voor de juistheid van de arbeidsrelatie bij zowel de freelancer als de opdrachtgever, in plaats van alleen bij de zelfstandig professional. Beide partijen zijn aansprakelijk voor eventuele belasting- en premieverplichtingen.
Waarom is de Wet DBA belangrijk?
Als de Belastingdienst een arbeidsrelatie ziet als een dienstverband, kun je als freelancer je status als zelfstandige verliezen en geconfronteerd worden met naheffingen van door de belastingdienst van loonbelasting en sociale premies. De Wet DBA schetst hierin de kaders doordat de richtlijnen onduidelijkheid over de relatie tussen jou en je opdrachtgever wegnemen. Opdrachtgevers worden door de wet dus medeverantwoordelijk voor de juistheid van contractvormen. Door de Wet DBA zijn opdrachtgever en opdrachtnemer verplicht om grondig en eerlijk te controleren of freelancers echt zelfstandig werken. Een overeenkomst, waarin jullie gezamenlijk de werkrelatie vastleggen, helpt hierbij. Hiermee maak je duidelijk dat jouw werk daadwerkelijk als een opdracht wordt uitgevoerd en niet als een verkapt dienstverband. Voldoet de arbeidsrelatie niet aan de Wet DBA en wordt er schijnzelfstandigheid geconstateerd? Dan kan de Belastingdienst overgaan tot naheffing van loonbelasting en sociale premies, wat behoorlijk in de papieren kan lopen.
Belangrijkste veranderingen door de Wet DBA:
De invoering van de Wet DBA heeft al in 2016 plaatsgevonden, toen de VAR verviel. Die wet bleek in de praktijk al snel zo complex dat deze lange tijd niet gehandhaafd is, het zogenaamde ‘handhavingsmoratorium’. Nu 2025 een overgangsjaar wordt (ondanks de eerdere aankondiging tot handhaving per 2025), lijkt de ergste druk eraf te zijn. Maar er kunnen dus wel degelijk naheffingen worden opgelegd. Bovendien zal de wet een onderwerp van discussie en aanpassingen blijven. Het is dus goed om de ontwikkelingen te blijven volgen. Even kort een recap van de aandachtspunten en veranderingen voor jou als zelfstandig professional door de Wet DBA:
/ Kijk altijd kritisch naar de werkrelatie
Je hebt als freelancer zelf de verantwoordelijkheid om samen met je opdrachtgever te beoordelen of de werkrelatie voldoet aan de eisen van de Wet DBA. Werk je voldoende zelfstandig? Daar draait het vooral om. Hierbij kijk je naar bijvoorbeeld onafhankelijkheid en verantwoordelijkheid. Er is sprake van schijnzelfstandigheid, wanneer je als freelancer behandeld wordt als een werknemer. En wanneer je bijvoorbeeld voor een langere periode voor dezelfde organisatie werkt en van deze opdrachtgever afhankelijk bent. Neem altijd de volgende criteria mee in je beoordeling:
- Wordt je werk gecontroleerd, zijn er instructies en/of rapporteer je aan een leidinggevende binnen een organogram (dus: is er sprake van een gezagsverhouding)?
- Vormt jouw werk een kernactiviteit binnen de organisatie van de opdrachtgever (is deze rol ingebed in de organisatie)?
- Is er sprake van zelfstandig ondernemerschap binnen de arbeidsrelatie? Dat houdt in dat je zelf ondernemersrisico’s draagt en vrijheid hebt in het bepalen van je werkzaamheden, werkdagen en werktijden.
/ Gebruik een goede overeenkomst
Het is aan te raden om gebruik te maken van een goede overeenkomsten. Dit biedt namelijk zekerheid, omdat zo’n overeenkomst helpt om je zelfstandigheid aan te tonen. Leg bijvoorbeeld vast wat jouw opdracht als ZZP-er precies inhoudt en zorg dat deze overeenkomen met de rol van een zelfstandige.
/ Wees je bewust van controles en eventuele gevolgen
Hoewel er dus alleen nog maar naheffingsaanslagen kunnen worden opgelegd, zal de handhaving vanaf 2026 strenger worden. De Belastingdienst voert tijdens het overgangsjaar 2025 controles uit. Bij schijnzelfstandigheid kunnen freelancers hun status als zelfstandige kwijtraken en kunnen er met terugwerkende kracht premieverplichtingen worden opgelegd.
SkyWalker als opdrachten-supplier: vastigheid én zelfstandigheid?
Werk je als ZZP-er in het customer service vakgebied en zit je met de Wet DBA in je maag? Want ja, jij verdient een groot deel van je inkomen bij dezelfde opdrachtgever? En nee, je doet er (nog) niet veel andere opdrachten naast? Zie SkyWalker dan als je oplossing: jouw boekingsbureau, jouw opdrachten-supplier! Wij regelen jouw ‘gigs’. Oftewel; meerdere opdrachten per jaar. Denk aan een impresario-model of de topsport. SkyWalker zet zich graag in als talent-waarnemer voor jouw volgende stap binnen het klantcontact vakgebied. We voorzien je van opdrachten die perfect bij jouw vaardigheden en wensen passen. Je hebt zo de zekerheid van een continue stroom aan werk, vastigheid dus. En je werkt gevarieerd en volledig zelfstandig naar alle regels van de Wet DBA.
Betere basis voorkomt problemen
De Wet DBA negeren kan leiden tot onaangename verrassingen. Wil je die liever voorkomen? Zie de Wet DBA dan als het duwtje in je rug voor het opstellen van gedetailleerde overeenkomsten die nauwe samenwerkingen tussen freelancers en opdrachtgevers mogelijk maken. Meer papierwerk, dat zeker. Maar ook meer veiligheid en duidelijkheid. Ben je geïnteresseerd in vastigheid door samenwerking met SkyWalker voor mooie opdrachten? Neem contact met ons op, we vertellen je er graag meer over!
—
